Sápmelaš turismafitnodagaid sertifiserenkritearaid hámus lea gárvvis

Jan-Eerik Paadar / Samediggi.

Sámekultuvra lea bohccuid, guovssahasaid ja davvi luonddu lassin okta dehálamos dahkki, mii geasuha mátkkošteaddjiid sihke sámiid ruovttuguovllus ja viidábut Suoma Lappis. Mátkkošteaddjit ja mátkkiid lágideaddjit, geat bohtet Lappii, leat beroštuvvan daid bálvalusaid eaktivuođas, vásttolašvuođas ja suvdilvuođas, maid sii geavahit.

– Sámedikki ollašuhttán, gillilis sámeturismafitnodagaid sertifiserenbarggu ulbmilin lea veahkehit mátkkošteaddjiid ja mátkkiid lágideaddjiid vásttolaš válljejumiid dahkamis boahttevuođas, muitaleaba Lappi universitehta universitehtalektor Monika Lüthje ja fidnoplánejeaddji, guhkes karrieara turismafitnodagain bargan anáraš Kaisu Nikula.

Sertifiserenkritearaid vuođul doarjut sámekultuvrra eallinfámolašvuođa ja iešoaivválaš ovdáneami. Seammás dat buorida sertifiserejuvvon fitnodagaid oažžuma ja gilvalannávcca.

Sertifiserenkritearat dahket vuođu Sámedikki bargui

Sámediggi lea bargan juo guhká vásttolaš ja ehtalaččat suvdilis sámeturismma beales. Dál hábmejuvvon sertifiserenkritearat bohtet leat oassin Sámedikki sertifiserenbarggus, mii hápmašuvvá ovddit barggu vuođu ala. Kritearaid ráhkadeamis leat adnojuvvon ávkin Sámedikki dohkkehan sámeturismma etihkalaš rávvagat, vásttolaš mátkkošteaddji galledanrávvagat sámiid ruovttuguovllus ja suvdilis ovdáneami prográmma. Maiddái sápmelaš turismafitnodatdoalliin leat čoggojuvvon oainnut dárbbašlaš kritearain.

Lassin kritearaid ráhkadeamis lea atnon ávkin diehtu eamiálbmotturismasertifikáhta kritearain ja dehálamos suvdilis ja vásttolaš turismma sertifikáhtaid kritearain, mat gávdnojit juo ja mat leat ráhkaduvvon árabut.

Kanáda ITAC (Indigenous Tourism Assocation of Canada) Original Original -sertifikáhta lea áidna eamiálbmotturismma sertifiserenvuogádat, mii doaibmá dál. Ruoŧas lei árabut geavahusas sámeturismafitnodagaid sertifiserenvuogádat Sápmi Experience, muhto buori álggu maŋŋá dan goittotge fertii heaittihit ruhtadanváttisvuođaid dihte.

Sertifiserenkritearaid hámus addojuvvo Sámediggái golggotmánu álggus, man maŋŋá kritearaid rievdadit loahpalaš hápmái.

Fidnus lea álggahuvvon maiddái sertifiseremis dárbbašlaš elektrovnnalaš vuođu huksen. Sertifiserema geavadaga ollašuhttima álggaheapmi gáibida vel ee. árvvoštallan- ja dohkkehanvuogádaga huksema, indikáhtoriid ovddideami ja piloterema. Dáidda doaibmabijuide kártet áiddo ruhtadanmolssaeavttuid ovttas Sámedikkiin.

Vásttolaš, oppalaččat suvdilis sápmelaš turismafitnodagaid sertifiserenkritearaid dieđučoaggin -fitnu birra

Fitnu doaibmaáigi lea 15.11.2022–13.10.2023. Oppalašgolut leat 115 366 euro, mas Lappi EJB-guovddáža ruhtadanoassi lea 90 % elege 103 829,40 euro. Doarjja lea mieđihuvvon hárvvet ássojuvvon guovlluid luondo-, borramuš-, guolástan- ja meahcástanturismafidnuide várrejuvvon mearreruđas.

Lassedieđut:

Fitnu vásttolaš jođiheaddji Monika Lüthje
Lappi universtitehta / Turismasuorggi dutkamuš- ja skuvleninstitušuvdna
ovdanamma.sohkanamma(at)ulapland.fi
040 484 4198

Fidnoplánejeaddji Kaisu Nikula
Lappi universitehta / Turismasuorggi dutkan- ja skuvleninstitušuvdna
ovdanamma.sohkanamma(at)ulapland.fi
040 352 1407 (6.10.2023 rádjai)

Plánejeaddji Kirsi Suomi
Sámediggi
ovdanamma.sohkanamma(at)samediggi.fi
040 594 5492

***

SMN

Hammiittâs sämmilij mađhâšemfinnoduvâi sertifisistemkriteerijn lii vaalmâš

Laapi ollâopâttuv Mađhâšemsyergi tutkâmuš- já škovliittâsinstituutist lii rahtum hammiittâs sertifisistemkriteerijn, moh išedeh tubdâđ Suomâst tuáimee, olesvuođâlávt kilelis já ovdâsvástádâslâš sämmilâš mađhâšemfinnoduvâid. Lappi IJP-kuávdáá ruttâdem haahâ olášuttii oovtâstpargoost Sämitiggijn.

Sämikulttuur lii poccui, kuovskâsij já tave luándu oovtâst ohtâ tehálumos mađhâšem kiäsutteijeetahhein sehe sämmilij päikkikuávlust ete vijđásubbooht Suomâ Laapist. Laapin puáttám mađhâšeijeeh já mätkiuárnejeijeeh láá kiddiistum sii kevttim palvâlusâi puigâvuođâst, ovdâsvástádâslâšvuođâst já killeelvuođâst.

– Sämitige olášuttâm meritiätulâš sämimađhâšemfinnoduvâi sertifisistempargo tárguttâssân lii išediđ mađhâšeijeid já määđhi uárnejeijeid ovdâsvástádâslâš valjiimij rähtimist puátteeääigist, muštâleh Laapi ollâopâttuv ollâopâttâhlehtor Monika Lüthje já hahâvuávájeijee, kuhes mađhâšemirâtteijeekarrieer porgâm anarâš Kaisu Nikula.

Sertifisistemkriterij äävhild tuárjuh sämikulttuur eellimvuáimálâšvuođâ já jiešráđálâš ovdánem. Siämmást tot pyereed sertifisistum finnoduvâi juksâmvuođâ já kištonaavcâ.

Sertifisistemkritereh vuáđuduveh Sämitige paargon

Sämitigge lii jo kuhháá porgâm ovdâsvástádâslâš já eettisávt kilelis sämimađhâšem peeleest. Tääl hammiittum sertifisistemkritereh puátih leđe uássin Sämitige sertifisistempargo, mii šadda oovdeb pargo vuáđuld. Kriterij rähtimist lii ávhástâllum Sämitige tuhhiittum sämimađhâšem eettisâš ravvuid, ovdâsvástádâslâš mađhâšeijee kolliistâlleeravvuid sämmilij päikkikuávlun sehe kilelis ovdánem ohjelm. Meiddei sämmilij mađhâšeijeeirâtteijein lii nurrum uáinuid taarbâšlâš kriterijn.

Taan lasseen kriterij rähtimist lii ávhástâllum tiäđu tääl jo leijee já ovdebáá algâaalmugmađhâšemsertifikaattij kriterijn sehe tehálumos kilelis já ovdâsvástádâslâš mađhâšem sertifikaattij kriterijn.

Kanada ITAC (Indigenous Tourism Assocation of Canada) Original Original -sertifikaat lii áinoo tääl tuáimee algâaalmugmađhâšem sertifisistemvuáhádâh. Ruotâst lâi tolebáá kiävtust sämimađhâšemfinnoduvâi sertifisistemvuáhádâh Sápmi Experience, mutâ tom kolgii joskâttiđ pyere aalgâ maŋa ruttâdemvädisvuođâi tiet.

Sertifisistemkriteerhammiittâs adeluvvoo Sämitiigán roovvâdmáánu aalgâst, mon maŋa mutteh kriterijd lopâlâš háámán.

Haavâst lii meid algâttum sertifisistmist taarbâšlâš šleđgâlâš vuáđu rähtim.

Sertifisistem keevâtlâš olášuttem algâttem váátá vala ei. auditistem- já tuhhiittemvuáháduv rähtim, indikaattorij ovdedem já pilotistem. Täid tooimáid kärttejeh párásist ruttâdemmuulsâiävtuid oovtâst Sämitiggijn.

Ovdâsvástádâslâš, ubâlâšvuođâlávt kilelis sämmilij mađhâšemfinnoduvâi sertifisistemkriterij tiäđunuurrâm -haavâst

Haavâ toimâmäigi lii 15.11.2022–13.10.2023. Ubâlâškoloh láá 115 366 eurod, mast Laapi IJP kuávdáá ruttâdemuási lii 90 % ađai 103 829,40 eurod. Toorjâ lii mieđettum häärviht assum kuávlui luándu-, purrâmuš-, kuálástem- já miäcástemmađhâšemhavváid väridum meriruuđâst.

Lasetiäđuh:

 Haavâ ovdâsvástádâslâš jođetteijee Monika Lüthje
Laapi ollâopâttâh / Mađhâšemsyergi tutkâmuš- já škovliittâsinstituut
ovdânommâ.suhânommâ(at)ulapland.fi
040 484 4198

Hahâvuávájeijee Kaisu Nikula
Laapi ollâopâttâh / Mađhâšemsyergi tutkâmuš- já škovliittâsinstituut
ovdânommâ.suhânommâ(at)ulapland.fi
040 484 4198

Vuávájeijee Kirsi Suomi
Sämitigge
ovdânommâ.suhânommâ(at)samediggi.fi
040 594 5492

***

SMS

Häämas sääʹm turismmpõrggsi sertifiâʹsttemkriteeʹrest lij vaalmâš

Lappi universiteeʹtt Turismmsueʹrj tuʹtǩǩeem- da škooultõsinstituuttâst lij rajjum häämas sertifiâʹsttemkriteeʹrest, kååʹtt vieʹǩǩat juâkkjõõvvâd Lääʹddjânnmest tåimmai, obbvääldlânji ǩeâllʼjeei da vasttõõzzlaž sääʹm turismmpõrggsid. Lappi JJP-kõõskõõzz teäggtem haʹŋǩǩõs viʹǩǩeš čõõđ õhttsažtuâjast Sääʹmtiiʹǧǧin.

Sääʹmkulttuur lij puõccui, kuuskõõzzi da tâʹvvbeäʹl luâđ mieʹldd õhtt vääžnmõs turiism ǩieʹssemviõkkraajjʼjin nuʹt sääʹm dommvuuʹdest ǥu veiddsubun Lääʹddjânnam Lappi beäʹlnn. Lappi beälla puõʹtti turiist da mäʹtǩǩjäʹrjsteeʹj liâ älšmam ââʹnnmeez kääzzkõõzzi veärlažvuõđâst, vasttõõzzlažvuõđâst da ǩeâllʼjemvuõđâst.

– Sääʹmteeʹǧǧ čõõđ viikkâm, kuʹǩesäiggsaž sääʹmturismmpõrggsi sertifiâʹsttemtuâj miârktõssân lij vieʹǩǩted turiistid ja mäʹtǩǩjäʹrjsteeʹjid vasttõõzzlaž vaalšummši tuejjummšest pueʹttiääiʹjest, särnna Lappi universiteeʹtt universiteʹttlehtor Monika Lüthje da haʹŋǩǩõsplaaneeʹjj, kuʹǩes turismmpõõrǥâstuâj tuejjääm aanarsäʹmmlaž Kaisu Nikula.

Sertifiâʹsttemkriteeʹr veäkka tuärjjeet sääʹmkulttuur jieʹllemviõkksažvuõđ da jiijjâsmääinlaž ouddnummuž. Seämma poodd tõt pueʹrad sertifiõsttum põrggsi âsttjemvuõđ da ǩeâšttõõttâmoodd.

Sertifiâʹsttemkriteeʹr vuâđ Sääʹmteeʹǧǧ tuõjju

Sääʹmteʹǧǧ lij tuejjääm juʹn kuʹǩes ääiʹj tuâj vasttõõzzlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹmturiism peäʹlest. Ååʹn hämmsen vuõǯǯum sertifiâʹsttemkriteeʹr puätt åårrad pieʹǩǩ Sääʹmteeʹǧǧ sertifiâʹsttemtuâj, raajsmõõveeʹl ääiʹjbu tuâj vuõđđu. Kriteeʹr raajjmõõžžâst leät äuʹǩǩääm Sääʹmteeʹǧǧ priimmâm sääʹmturiism eettlaž raʹvvjõõzz, vasttõõzzlaž turiist jooʹttiraʹvvjõõzz sääʹm dommvõudda di ǩeâllʼjeei ouddnummuž prograamm. Še sääʹm turismmpõõrǥâsniiʹǩǩin liâ norrum vuäinalm taarblaž kriteeʹrin.

Lââʹssen kriteeʹri raajjmõõžžâst liâ äuʹǩǩuum teâđ åårrmõõžžâst åårrai da ääiʹjbuž alggmeerturismmsertifikaatti kriteeʹrin di vääžnmõs ǩeâllʼjeei ja vasttõõzzlaž turiism sertifikaatti kriteeʹrin.

Kanada ITAC (Indigenous Tourism Assocation of Canada) Original Original -sertifikaatt lij oʹdinak tän poodd tåimmai alggmeerturiism sertifiâʹsttemriâžldõk. Ruõccâst leäi ääiʹjben âânnmõõžžâst sääʹmturismmpõrggsi sertifiâʹsttemriâžldõk Sápmi Experience, leša tõn jouʹddeš låʹppeei aalǥ mâŋŋa looppted teäggtõõzz vaiggâdvuõđi diõtt.

Sertifiâʹsttemkriteeʹrhämmaz luõvtet Sääʹmtegga kålggmannu aalǥâst, koon mâŋŋa kriteeʹr teevat loopplaž maʹlle.

Haʹŋǩǩõõzzâst lij še alttuum sertifiâsttmõõžžâst taarbšeei liâdǥlaž vuâđđpååʹrd raajjmõš.

Sertifiâsttmõõžž vueʹjj čõõđ viikkmõõžž alttummuš õõlǥat veâl jm. auditâʹsttem- da priimmâmriâžldõõǥǥ raajjmõõžž, indikaattoori ooudâsviikkmõõžž da pilotâsttmõõžž. Täid tååimaid karttʼteet pueʹrmõõzz poodd teäggtõsvaajtõsmääinaid õõutsââʹjest Sääʹmtiiʹǧǧin.

Vasttõõzzlaž, obbvääldlânji ǩeâllʼjeei sääʹm turismmpõrggsi sertifiâʹsttemkriteeʹr teâđnoorrâm - haʹŋǩǩõõzzâst

Haʹŋǩǩõõzz tåimmamäiʹǧǧ lij 15.11.2022–13.10.2023. Pukveeʹzz kuul liâ 115 366 euʹrred, koʹst Lappi JJP-kõõskõõzz teäggtõsvuässõs lij 90 % leʹbe 103 829,40 euʹrred. Tuärjjõs lij miõttum čårrpäiʹǩǩ vuuʹdi luâtt-, porrmõš-, kueʹllšeeʹllem- da meäccjemturismmhaʹŋǩǩõõzzid vaʹrrjum mieʹrrtieʹǧǧest.

Lââʹssteâđ:

 Haʹŋǩǩõõzz vasttõõzzlaž jååʹđteeʹjj Monika Lüthje
Lappi universiteʹtt / Turismmsueʹrj tuʹtǩǩeem- da škooultõsinstitutt
etunimi.sukunimi(at)ulapland.fi (risttnõmm.sokknõmm(at)ulapland.fi)
040 484 4198

Haʹŋǩǩõsplaaneeʹjj Kaisu Nikula
Lappi universiteʹtt / Turismmsueʹrj tuʹtǩǩeem- da škooultõsinstitutt
etunimi.sukunimi(at)ulapland.fi (risttnõmm.sokknõmm(at)ulapland.fi)
040 352 1407 (6.10.2023 räjja)

Plaaneeʹjj Kirsi Suomi
Sääʹmteʹǧǧ
etunimi.sukunimi(at)samediggi.fi (risttnõmm.sokknõmm(at)samediggi.fi )
040 594 5492