Roavvenjárggas dollojuvvo geassit 2019 árktalaš dáidaga njunuščoahkkin. Dan duogážin leat árktalaš guovlluid jođánis ekologalaš, kultuvrralaš, sosiálalaš ja ekonomalaš nuppástusat, mat dagahit hástalusaid guovllu buresveadjimii ja nanaguoddevaš ovdáneapmái. Čoahkkimis guorahallojuvvojit árktalaš guovllu hástalusat ja vejolašvuođat. Njunuščoahkkin lea ortnegisttis nubbi: vuosttaš lágiduvvui Harstadas Norggas jagis 2017.
Sámedáidda ja -kultuvra lea nannosit oidnosis sihke ságastallamiid temáin ja dáiddalaš prográmmas, musihkkaovdanbuktimiin ja čájáhusain. Earret eará sámemusihkkajoavku Solju loaiddasta eahketprográmmas. Čájáhusain boahtá ovdan duodji ja sápmelaš giehtaduodjeárbevierus váikkuhusaid ožžon dálá dáidda ja hábmen. Sápmelaš dáiddárat ja dáidda- ja kultursuorggi olbmot bohtet Suomas, Ruoŧas ja Norggas. Dáiddárat leat earret eará Gunvor Guttorm, Anders Sunna ja Elina Waage Mikalsen.
Eamiálbmogiid dáidda ja kultuvra sihke eamiálbmotkultuvrraid ja eará kultuvrraid vuorrováikkuhus leat Árktalaš dáidaga njunuščoahkkin guovddáš fáttát. Árktalaš dáidagiin oaivvilduvvo dán oktavuođas dáidda ja kultuvra, mii speadjalastá, joatká ja ođasmáhttá árktalaš guovlluid kulturárbbi. Doaba sisttisdoallá eamiálbmogiid ja ii-eamiálbmogiid dáidaga sihke daid vuorrováikkuhusa. Árktalaš dáidda čujuha dasa lassin earret eará árbe- ja dáiddaduodjái sihke ođđa dáiddahámiide, dego mediaprodukšuvnnaide.
Golmmabeaivvát dáhpáhusa vuosttaš beaivi sisttisdoallá čoahkkimiid, árktalaš oanehis filmmaid čájáhusa, fierpmádagaid dahkama ja vuosttaš čájáhusrahpamiid. Nubbi beaivi čohkiida árktalaš riikkaid ministeriijaid sáhkavuoruin, dáiddalaš prográmmas ja Roavvenjárgga gávpoga vuostáiváldindilálašvuođas. Goalmmát beaivi sisttisdoallá panelaságastallamiid, mat ollašuhttojuvvojit guđa váldotemá vuolde seammaáigásaš prográmman. Váldotemát leat árktalaš dáidda, árktalaš dáidaga hástalusat ja vejolašvuođat, nanaguoddevaš ovdáneapmi, dutkamuš, skuvlejupmi ja fierpmádagat. Eamiálbmogiid geahččanguovlu váldojuvvo ovdan buot dáin váldotemáin.
Čoahkkimii oassálastet dáiddárat ja eará dáiddasuorggi olbmot árktalaš riikkain ja eará sajiinge. Dáiddáriid ja dáidda- ja kultursektora lassin čoahkkimii leat bovdejuvvon ealáhusaid ovddideamis vástideaddji doaibmit, eanagottiid hálddahusa ovddasteaddjit ja guovlluovddidanvirgeoapmahaččat. Maiddái media ovddasteaddjit, dego doaimmaheaddjit, bohtet máŋggain riikkain. Čoahkkimii vurdojuvvojit badjel 300 oasseváldi.
Árktalaš dáidaga njunuščoahkkima vástulágideaddjin doaibmá Lappi universitehta. Riikkadási stivrenjovkui ja dáhpáhusa buvttadeapmái oassálastet dan lassin oahpahus- ja kulturministeriija, Dáidaga ovddidanguovddáš, Sámediggi, Lappi lihttu sihke Árktalaš universitehta.
Lassedieđut:
Timo Jokela, Lappi universitehta, timo.jokela@ulapland.fi
Tomi Aho, Dáidaga ovddidanguovddáža Roavvenjárgga doaibmasadji